Historia PSONI Koło w Krośnie zaczyna się w latach 1980/1981, kiedy przemiany społeczne zachodzące w Polsce zmieniły postawy oraz uświadomiły rodzicom możliwość dochodzenia praw dla swoich dzieci. Tak powstało Koło Pomocy Dzieciom Specjalnej Troski przy Zarządzie Wojewódzkim Towarzystwa Przyjaciół Dzieci w Krośnie.

Rodzice tworzący zalążek organizacji – Krystyna Zima, Andrzej Janocha, Stanisława Kobak
Rodzice tworzący zalążek organizacji
Krystyna Zima, Andrzej Janocha, Stanisława Kobak,
fot. archiwum prywatne

Początkowe działania rodziców wspierane były przez pracowników ZW TPD. Koło Pomocy Dzieciom Specjalnej Troski zaczęło zbierać fundusze, organizować zabawy dla dzieci i spotkania rodziców. Niewymierną pomoc i serce oddawała przez całe trudne lata 80-te Pani Bożena Gromek. Koło Organizacyjnie było podporządkowane TPD, ale merytorycznie czerpało wiedzę z istniejącego od 1963 roku Ruchu Rodziców, zapoczątkowanego w Warszawie. Koło Pomocy Dzieciom Specjalnej Troski w Krośnie obejmowało swym zasięgiem całe województwo krośnieńskie, a nawet pojedyncze sąsiadujące gminy z województwa przemyskiego i rzeszowskiego. Koło rozwijało się, zdobywało fundusze.Uformowała się grupa liderów - powstawały zalążki prawdziwej organizacji pozarządowej. Wśród najbardziej aktywnych rodziców należy wyróżnić Stanisławę Kobak, Krystynę Zimę, Andrzeja Janochę i Kazimierę Ziemiańską. Koło organizowało wówczas corocznie turnusy rehabilitacyjno-rodzinne, z profesjonalną terapią rehabilitacyjną, psychologiczną i pedagogiczną, co przyczyniało się do rozwoju niepełnosprawnych dzieci i integracji ich rodziców (kierownikiem tych turnusów był dr Leszek Niziankiewicz). Powstał punkt rehabilitacyjny (przy ośrodku zdrowia PKS), a także oddział przedszkola integracyjnego (na ul. Krakowskiej i ul. Mickiewicza).

Stanisława Kobak, Kazimiera Ziemiańska, Krystyna Zima, fot. archiwum prywatne
Stanisława Kobak, Kazimiera Ziemiańska, Krystyna Zima
fot. archiwum prywatne

W 1987 r. grupa rodziców podjęła starania o utworzenie w Krośnie ośrodka rehabilitacyjnego dla dzieci niepełnosprawnych. W 1989 r. powstała Fundacja Solidarni na Rzecz Dzieci Niepełnosprawnych. Zarząd Fundacji tworzyli sami rodzice, a w Radzie zasiadali obok fundatorów (Zborowscy, Wojnarowie, Kozerowie i Janochowie) przedstawiciele samorządu, lekarze, radni, dziennikarze, biznesmeni. W 1990 r. w pomieszczeniach żłobka przy ul. Powstańców Śląskich 16, dzięki staraniom rodziców oraz przychylności ówczesnych władz, powstał oddział dla dzieci niepełnosprawnych, a w 1991 r. roku Ośrodek Rehabilitacyjno-Wychowawczo-Adaptacyjny. Liczba chętnych lawinowo rosła i po roku działalności pod jego opieką znajdowało się już 45 dzieci. Ośrodek finansowany był przez zakłady pracy, osoby fizyczne oraz Wojewódzki Zespół Pomocy Społecznej w Krośnie. Powstanie pierwszej stałej placówki dla dzieci z niepełnosprawnościami w Krośnie bardzo uaktywniło rodziców, stale zgłaszali się nowi i powoli stawaliśmy się dużą grupą. Wzmocniło to również organizacyjnie Koło (własne pomieszczenie) oraz pozwoliło snuć plany na przyszłość.

W listopadzie 1991 r. dokonano rejestracji w sądzie Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, aktualnie Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną (PSONI), które stało się niezależną ogólnopolską organizacją pozarządową. Członkiem Zarządu Głównego I kadencji była przedstawicielka naszego Koła - Pani Kazimiera Ziemiańska. Równolegle terenowe Koło PSONI w Krośnie uzyskało osobowość prawną, a pierwszym Przewodniczącym Zarządu został Pan Andrzej Janocha.

W 1991 r. powstała wypożyczalnia sprzętu rehabilitacyjnego, zrealizowano "krótki pobyt", wydano pierwszy numer pisma "W Naszym Kole", a ośrodek otrzymał z Zarządu Głównego środki finansowe umożliwiające jego dalszą działalność. Rok 1992 obfitował w rekordową ilość inicjatyw w Krośnie. Powstały wówczas placówki: Świetlica Terapeutyczna, Ośrodek Wczesnej Interwencji, Dzienne Centrum Aktywności oraz jeden z pierwszych w Polsce Warsztat Terapii Zajęciowej, a także specjalistyczna Biblioteka.

W miarę upływu czasu zwiększała się liczba członków Koła i pojawiały się nowe potrzeby. Podążając za oczekiwaniami Koło w 2004 r. utworzyło Środowiskowy Dom Samopomocy w Potoku, w 2000 r. Treningi Mieszkalnictwa przygotowujące osoby z niepełnosprawnością do samodzielnego życia, w 2012 r. Środowiskowy Dom Samopomocy w Krośnie, następnie w 2014 r. dwa Zakłady Aktywności Zawodowej w Krośnie w 2017 r. Mieszkanie Wspomagane w Potoku. Oprócz stałych placówek Koło w Krośnie realizowało wiele projektów, których celem było wspieranie osób z niepełnosprawnością, przygotowanie ich do samodzielnego życia w społeczności lokalnej, aktywizacja zawodowa, jak również wspieranie rodzin w postaci czasowego zastępstwa w opiece, psychoedukacja rodziców i opiekunów, pomoc w rozwiązywaniu różnych problemów związanych z wychowywaniem niepełnosprawnego dziecka.

Dzisiaj Koło PSONI w Krośnie jest trwale wpisane w środowisko miasta i jest strukturą, która odgrywa ważną społeczną i obywatelską rolę w regionie, skutecznie uzupełniając lukę w instytucjach państwowych i samorządowych. Ale nasze Koło to również wspólnota: rodzice, osoby z niepełnosprawnością intelektualną, profesjonaliści, przyjaciele i znajomi. Potrafimy budować wśród członków poczucie tożsamości organizacyjnej i odpowiedzialności za nasze wspólne działania, pamiętamy że Stowarzyszenie to organizacja samopomocowa, mamy świadomość ograniczonych możliwości pojedynczego człowieka a jednocześnie jego siły w grupie skupionej do realizacji wspólnych celów.